امیرالمومنین با خوارج در منتهی درجه آزادی ودموکراسی رفتار کرد.اوخلیفه است وآنها رعیتش .هرگونه اعمال سیاستی برایش مقدور بود اما او زندانشان نکرد وشلاقشان نزد وحتی سهمیه آنان را از بیت المال قطع نکرد . به آنها نیز همچون سایر افراد می نگریست.  

این مطلب در تاریخ زندگی علی (ع) عجیب نیست اما چیزی است که در دنیا کمتر نمونه دارد .آنهادر همه جا در اظهار عقیده آزاد بودند و حضرت خودش واصحابش با عقیده آزاد با آنها روبرو می شدند و صحبت

 می کردند طرفین استدلال می کردند  . استدلال یکدیگر را جواب می گفتند.

شاید این مقدار آزادی در دنیا بی سابقه باشد که حکومتی با مخالفین خود تا این درجه با دموکراسی رفتار کرده باشد . می آمدنددرمسجد ودر سخنرانی وخطابه علی(ع) پارازیت ایجاد می کردند.روزی امیرالمومنین برمنبر بود . مردی آمد وسوالی کرد.علی (ع)بالبدیه جواب گفت .یکی از جارجیها از بین مردم فریاد زد (خدا بکشد این را چقدر دانشمند است).دیگران خواستندمتعرضش شونداماعلی (ع)فرمود رهایش کنید .او به من فحش داد.

جوارج در نمازجماعت به علی (ع)اقتدا نمی کردند زیرا او راکافر می پنداشتند.به مسجد می آمدند وبا علی نماز نمی گزاردندواحیانا اورا می آزردندعلی (ع)روزی به نمازایستاده ومردم نیز به او اقتدا کرده اند .یکی از خوارج به نام ابن الکواء فریادش بلند شدوآیه ای را به عنوان کنایه به علی (ع)بلند خواند:(زمر/65)

این خطاب به پیغمبر است که به تووهمچنین پیغمبران قبل از تو وحی شد که اگر مشرک شوی اعمالت از بین می رود واز زیانکاران خواهی بود .ابن الکواءباخواندن این آیه خواست به علی گوشه بزندکه سوابق تو رادراسلام می دانیم . اول مسلمان هستی .پیغمبر تورابه برادرانتخاب کرد در لیله المبیت فداکاری درخشانی کردی ودر بستر پیغمبر خفتی .خودت را طعمه شمشیرها قراردادی وبالاخره خدمات تو به اسلام قابل انکار نیست .اما خدا به پیغمبرش هم گفته اگر مشرک بشوی اعمالت به هدر می رود وچون تو اکنون کافر شدی اعمال گذشته رابه هدر دادی.

علی(ع)در مقابل چه کرد ؟! تا صدای اوبه قرآن بلند شد,سکوت کرد.باز ابن الکواء آیه راتکرارکردوبلافاصله علی سکوت نمود.علی(ع) سکوت میکرد چون دستور قرآن اسست که :

هنگامی که قران خوانده می شود گوش فرا دهید وخاموش شوید.(اعراف/204)

به همین دلیل است که وقتی امام جمات مشغول قرائت است مامومین باید ساکت باشند وگوش کنند.

بعد از چند مرتبه ای که آیه راتکرار کرد ومی خواست وضع نماز رابهم زند ,علی (ع)این آیه را خواند:

صبرکن , وعده خدا حق است وفراخواهد رسید.این مردم بی ایمان ویقین, تورا تکان ندهند وسبکسارت نکنند.(روم /60)

دیگر اعتنا نکرد وبه نماز خود ادامه داد

جاذبه ودافعه علی(ع)

استادمرتضی مطهری